Αφιέρωμα στους αγώνες και τις θυσίες της Καρυστίας κατά την απελευθέρωση. Μάχες και πληροφορίες για εκείνη την εποχή

Αφιέρωμα στους αγώνες και τις θυσίες της Νότιας Καρυστία

στα χρόνια της Επανάστασης του 1821.

Εισαγωγικό σημείωμα.

Η περιοχή της Νότιας Καρυστίας συνέβαλε και αυτή στον

απελευθερωτικό αγώνα και αντιμετώπισε τις οδυνηρές συνέπειες των

μαχών .

Ο Κωσταντίνος Γουναρόπουλος μας άφησε μια σπουδαία

παρακαταθήκη στο βιβλίο του ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΝΗΣΟΥ ΕΥΒΟΙΑΣ και σε

απλή μετάφραση στα νέα ελληνικά μεταφέρουμε τα λόγια του με

απεριόριστο σεβασμό και συγκίνηση.

Ας μάθουμε μόνο μερικές σημαντικές στιγμές που έγιναν στην περιοχή

μας και ας τιμήσουμε τους προγόνους μας και τους ήρωες μας.

Τα κείμενα διαβάζουν:

1. Xαρίλεια Βουλή: Εκστρατεία κατά Καρύστου τον Φεβρουάριο του

1822. Αρχηγός ο Οδυσσέας Ανδρούτσος.

2. Νίκος Αθέρας: Μάχη Βατισίου τον Μάϊο του 1823. Αρχηγός ο

Νικόλαος Κριεζώτης.

3. Σοφία Κόλλια: Πολιορκία Καρύστου τον Μάϊο του 1823. Αρχηγός ο

Νικόλαος Κριεζώτης.

4. Γεωργία Κόλλια: Πολιορκία Καρύστου τον Μάρτιο του 1824.

Αρχηγός ο Νικόλαος Κριεζώτης.

5. Σοφία Κόλλια: Θηριωδίες στα χρόνια της Επανάστασης.

6. Κωσταντίνα Κολόμπαρη: Τα πρώτα χρόνια του Νικόλαου Κριεζώτη.

Γιάννης Πρεβενιός : Ηχοληψία. επεξεργασία βίντεο σκηνοθεσία ,βίντεο 2 και 3.

Γιώργος Λυκουρόπουλος : Φωτογραφίες- επεξεργασία -σκηνοθεσία

video1

Σοφία Κόλλια : Οργάνωση -μετάφραση και επιλογή κειμένων.

1821 -1829 Αψιμαχίες-μάχες και ναυμαχίες στην Εύβοια. Αγωνιστές και ήρωες .

Διαβάζουμε στην Σελ 226

Στα 9 χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης 1821-1829 εκτός των χρόνων

1827 και 1828 , έγιναν στην Εύβοια στην στεριά και στην θάλασσα ,

πάνω από 40 αψιμαχίες, μάχες και ναυμαχίες στα εξής μέρη.

Ξηροχώριο, Λιχάδα, Αρτεμίσιο, Βρωμούσα, Κοπανά, Ψαχνά, Βρυσάκια,

Παγόντα, Βατόντα, Δυοβουνά, Κοτρόνιο, Κουτουρλομετόχιο, Κύμη,

Κήπους, Καστροβαλά, Λόκα, Παλαιοχώριο, Σωληνάριο, Αληβέρι, Στύρα,

Διακοφτό, Βατήσι, Καραίους, Λυκόρεμα, Κάρυστο, Καφηρέα και

Ανηφορίτη.

Σε όλες αυτές τις μάχες πήραν μέρος πολεμιστές από την Στερεά

Ελλάδα, νησιώτες από το Αιγαίο, Θεσσαλοί, Ηπειρώτες, Μακεδόνες,

Υδραίοι, Σπετσώτες, Ψαριανοί, Μανιάτες και μερικοί Σλάβοι οι οποίοι

ήταν οπαδοί των αρχηγών Βάσσου και Νιβίτσα και φυσικά όλοι οι

Ευβοείς με μεγάλο ζήλο και πολλές θυσίες.

Αρχηγοί και υπαρχηγοί οι εξής :

Βερούσης Μουστανάς ,

Ηλίας Μαυρομιχάλης,

Κυριακούλης Μαυρομιχάλης,

Οδυσσέας Ανδρούτσος,

Βάσος Μαυροβουνιώτης,

Στέφανος Νιβίτσας,

Διαμαντής Νικολάου,

Γεώργιος Δυοβουνιώτης,

Δημήτριος Λιακόπουλος,

Διονύσιος Ευμορφόπουλος,

Γεώργιος Βαλτινός,

Ιωάννης Μαμούρης,

Νικόλαος Τομαράς,

Κάρολος Φαβιέρος,

Βασίλειος Μπούσγος ,

Μηνάς Κατσικογιαννάκης,

Στάθης Κατσικογιαννάκης,

Ιωάννης Μέλλιος,

Γεώργιος Λεπενιώτης,

Σταύρος Βασιλείου,

Κάρπος Παπαδόπουλος,

και οι ναυτικοί, Ανδρέας Μιαούλης,

Γεώργιος Ανδρούτσος,

Απόστολος Νικολάου Αποστόλης,

Γεώργιος Σαχίνης,

Νικόλαος Ρόμπης,

Αλέξανδρος Δ.Κριεζής,

Ανδρέας Κ. Μανιάτης,

Ευστάθιος Κουτμάνης,

Αναγνώστης Τζώρτζης και άλλοι.

Ευβοείς πολεμιστές :

Άγγελος Γοβιός,

Αναγνώστης Γοβιός,

Κώτσος Δημητρίου,

Νικόλαος Κριεζώτης,

Νεόφυτος Καρύστου Επίσκοπος,

Ιωάννης Χαλκιάς , του Γιαννιού,

Τόλιας Νικολάου,

Θεόδωρος Καζάνης,

Άγγελος Δαφνής,

Αθανάσιος Χονδροβασιλείου,

Σταμάτιος Αστέρης,

Γεώργιος Ιαννάκης,

Δημήτριος Δήμου,

Γεώργιος Ιωάννου Παπά και άλλοι.

Κωσταντίνος Γουναρόπουλος: Βιογραφικό σημείωμα του ίδιου σε ελεύθερη μετάφραση.

Με το δικό μου χέρι χαράσσω στο χαρτί όσα αφορά την ζωή μου. Θα

ήθελα να μην παρεξηγηθώ. Αυτό το κάνω όχι από κενοδοξία το κάνω

από ματαιοδοξία, ούτε να δείξω κάποια ιδιαίτερη και διακεκριμένη

παρουσία μου στον κόσμο.

Βλέπω την μικρότητα μου όπως βλέπω και το Μέγα Σύμπαν του

Ύψιστου Δημιουργού.

Από άλλα πράγματα ωθούμαι για να το κάνω και αυτό δεν είναι παρά

να δείξω ότι αν και χωρίς πόρους, από μικρό παιδί αγάπησα τα

γράμματα και παρά τις μεγάλες δυσκολίες και στερήσεων ασχολήθηκα

να αναπτύξω το πνευματικό μου μέρος και να γίνω όσο το δυνατόν

καλύτερος, και ταυτόχρονα να κληροδοτήσω στην οικογένεια μου και

στην αγαπημένη μου πατρίδα την κλίση μου προς τις επιστήμες, το

καλό και την άμιλλα. Γιατί, μέσω αυτών ο άνθρωπος γίνεται τέλειος και

μια πραγματική εικόνα του δημιουργού.

Τον πατέρα μου τον έλεγαν Αντώνιο και γεννήθηκε στο χωριό

Μεκουνίδα της Καρύστου το 1796. Αφού έμαθε από ιερέα ανάγνωση

και γραφή, ασχολήθηκε στον τόπο του με το εμπόριο. Παντρεύτηκε την

Αγγελίνα, με καταγωγή από καλή οικογένεια του χωριού Μελισσώνα.

Στα χρόνια της επανάστασης και μετά την λήξη της πολιορκία του

Κριεζώτη το 1823 με την άφιξη πολλών χιλιάδων Τούρκων, οι κάτοικοι

έφυγαν μαζί με τον στρατηγό. Άλλοι πήγαν στην Αττική και άλλοι στις

Κυκλάδες. Ο πατέρας μου άφησε όλη την περιουσία του και σώθηκε

στο φιλόξενο νησί της Κέας. Παρόλα αυτά, πήρε μέρος σε πολλές μάχες

τόσο στην Κάρυστο όσο και στην Αττική όπου έχασε τον αδελφό του

Δημήτριο και τιμήθηκε με το Αριστείο του Αγώνος από την Κυβέρνηση.

Ο πατέρας μου είχε επτά παιδιά. Τρία κορίτσια και τέσσερα αγόρια που

γεννήθηκαν πρώτα στην Κέα και μετά στην Κάρυστο. Τα αγόρια , μετά

την βασική εκπαίδευση στράφηκαν προς το εμπόριο. Στην Ελλάδα, στην

Αίγυπτο, στην Γαλλία και στην Συρία. Ήταν ο Δημήτριος, ο Αλέξανδρος,

και τελευταίος ο Ιωάννης.

Εγώ, γεννήθηκα στην Κέα το 1825. Τελείωσα το Δημοτικό και το

Ελληνικό Σχολείο εκεί, αλλά επειδή αγαπούσα πολύ τα γράμματα πήγα

στο Γυμνάσιο Σύρου. Αφού τέλειωσα το Γυμνάσιο έγινα φοιτητής το

1847 στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Όθωνος από όπου έλαβα

και το απολυτήριο μου το 1851 μετά από τετραετή φοίτηση.

Κατόπιν, εξάσκησα το ιατρικό επάγγελμα στην Θεσσαλονίκη και στην

Κοζάνη της Μακεδονίας. Κατόπιν επέστρεψα στην Αθήνα όπου έκανα

το διδακτορικό μου και έλαβα Κυβερνητική Έδρα. Το 1861 αποφάσισα

να εγκατασταθώ στην πατρίδα, ( στην Κάρυστο), και διορίστηκα

δημοτικός γιατρός μέχρι την εκθρόνιση του βασιλιά Όθωνα.

Παντρεύτηκα την καλή Ελένη ,κόρη του προκρίτου Δημητρίου

Χατζηκωνσταντίνου και αδελφή του Κωσταντίνου Δημητριάδου

διευθυντού της Αστυνομίας Αθηνών και Νομάρχου.

Δυστυχώς η ίδια και τα δύο μας παιδιά, Ευάγγελος και Αγγελική

πέθαναν. Ύστερα, διορίσθηκα γιατρός στο Γαύριο της Άνδρου όπου και

υπηρέτησα μέχρι το 1867.

Επί της πρωθυπουργίας του Αλέξανδρου Κουμουντούρου και του

υπουργού Εξωτερικών Χαριλάου Τρικούπη, διορίστηκα Υποπρόξενος

στην Πτολεμαϊδα ( ΑΚΡΗ) της Συρίας όπου ταυτόχρονα εξασκούσα και

το ιατρικό επάγγελμα.

Εκεί γνώρισα τον φιλόμουσο Πατριάρχη Ιεροσολύμων Κύριλλο τον

Σάμιο, και βοήθησα να δημιουργηθεί σχολείο Θηλέων, και Ελληνικό

Αρένων, με σκοπό να εξαπλωθεί ο Ελληνισμός στους Ορθόδοξους

Αραβόφωνες.

Πήρα προαγωγή και μετατέθηκα στην Αττάλεια από τον υπουργό Πέτρο

Δεληγιάννη, και το 1896, πήγα στην Μασσαλία μετά την διακοπή των

σχέσεων Ελλάδας –Τουρκίας για να επισκεφθώ τον αδελφό μου

Δημήτριο.

Λόγω των ταραγμένων πολιτικών χρόνων, άφησα την δημόσια

υπηρεσία και στο τέλους του 1896 πήγα στην Αλεξάνδρεια όπου μέσω

του Ελληνικού Προξενείου πήρα την άδεια ασκήσεων επαγγέλματος

στην Αίγυπτο, όπου και διορίσθηκα γιατρός της Αιγυπτιακής

Κυβέρνησης.

Όμως έπαθα δυσεντερία και τον Φλεβάρη του 1872 επέστρεψα στην

Ελλάδα. Ενώ ήμουν στην Αθήνα προς το τέλος του ίδιου χρόνου

προσκαλέστηκα σαν γιατρός στην πρωτεύουσα Φιγαλείας στην περιοχή

της Ολυμπίας. Το δε, 1874 ενώ πέρασα από την Πύλο, με τις προτροπές

φίλων έμεινα εκεί μέχρι το 1879 όπου και διορίστηκα από τον

Κουμουνδούρο γιατρός του στρατολογικού συμβουλίου Πυλίας, της

φρουράς του στρατιωτικού θεραπευτηρίου και των ποινικών φυλακών

Όμως ποθούσα την πατρίδα και έτσι άφησα την υπηρεσία στα μέσα του

1879 και επέστρεψα. Παντρεύτηκα για δεύτερη φορά την Ανδρομάχη ,

κόρη του Νικολάου Μουράτου, αγωνιστού και λοχαγού του πεζικού,

όπου και απέκτησα τέσσερα παιδιά, την Αγγελική, τον Αντώνιο τον

Νικόλαο και τον Κωσταντίνο.

Δεν ήθελα να ανακατευτώ με την πολιτική λόγω της « εξαχρειώσεων

των χαρακτήρων τόσο των αρχόντων όσο και των αρχομένων.» Μόνο

το 1883 λόγω της πίεσης φίλων εκλέχθηκα δημοτικός σύμβουλος

Καρύστου , πρωτοκολλητής του Συμβουλίου και μέλος εξελεγκτικών

επιτροπών των δημοτικών διαχειρίσεων του δήμου και πάλεψα κατά

των αρπάγων του δημοτικού ταμείου.

Σαν δημοσιογράφος δε, έγραψα « Εν Σύρω την Ένωσιν», και εν Αθήναις

«Τον Άρην και Όλυμπον 1861 κατά της Κυβερνήσεως του Όθωνος».

Έγινα μέλος επιστημονικών Εταιρειών «Της εν Παρισίοις προς

ενθάρρυνσιν των Ελληνικών γραμμάτων», της «Εν Αθήναις Ιστορικής

και Εθνολογικής», της « Αναπλάσεως προς βελτίωσιν του κλήρου», και

του « Λαϊκού Συλλόγου»

Αν και πέρασα μια ζωή με πολλά βάσανα και σε πολλά μέρη, είχα ζήλο

προς τις μελέτες και ασχολήθηκα με διάφορα θέματα , συγκεκριμένα με

ιστορικά και ιατρικά πιστεύοντας ότι κάθε λόγιος οφείλει να

συνεισφέρει κατά την δύναμη του σε ότι αφορά την εθνική πρόοδο.

ΠΟΛΙΟΡΚΙΑ ΚΑΡΥΣΤΟΥ ΤΟΝ ΜΑΙΟ 1823 – ΑΡΧΗΓΟΣ ΚΡΙΕΖΩΤΗΣ

Ο ατρόμητος Κριεζώτης νίκησε τους Τούρκους στο χωριό Βατίσι που

απέχει τρεις ώρες από το Καστέλλο Ρόσσο. Την επόμενη της μάχης και

συγκεκριμένα στις 7 Μάη , άρχισε να εκστρατεύει κατά του κάστρου

και έμεινε δυο μέρες στο βουνό Καμπιά και τα διπλανά χωριά

Κατσαρόνι και Μαμαλιά.

Οι Τούρκοι, είχαν φοβηθεί πάρα πολύ από την πρόσφατη ήττα τους και

δεν τολμούσαν να βγουν έξω. Είχαν κλειστεί στο κάστρο και

προετοιμαζόντουσαν για νέα μάχη .

Οι Χριστιανοί των οικισμών γύρω από το κάστρο, πήραν θάρρος από

την ήττα των Τούρκων και αποφάσισαν να επαναστατήσουν.

Οι πρόκριτοι των Μύλων αδελφοί Γεώργιος και Χρήστος Ρεγκούγκος

και ο ιερέας Νικόλαος Ρεγκούκος πήγαν στο Βατίσι μια νύχτα και

προσκάλεσαν τον Κριεζώτη στην Κάρυστο ο οποίος ευχαριστήθηκε

πάρα πολύ από αυτήν την πρόσκληση.

Μετά, άλλη μια νύχτα, οι αδελφοί Αντώνιος και Δημήτριος

Γουναρόπουλος από την Μεκουνίδα, πήγαν στην Καμπιά και

προέτρεπαν τον αρχηγό να αρχίσει όσο το δυνατόν πιο γρήγορα την

πολιορκία του κάστρου.

Μετά από αυτό, ο Κριεζώτης μια νύχτα, παίρνει τον δρόμο πάνω από τα

Πλακωτά και φτάνει στην θέση Καγιαλή με τις οδηγίες των Καρυστινών.

Οι Καρυστινοί τον προέτρεπαν να στρατοπεδεύσει εκεί και να

καταστρέψει το υδραγωγείο που πάει νερό στο κάστρο το οποίο

εκείνες τις μέρες είχε 1200 στρατιώτες σύμφωνα με τον Αυστριακό

Αντώνη Πρόκενς Όστεν .

Ο Κριεζώτης όμως δεν ενέκρινε το μέρος αυτό κατάλληλο για να

στρατοπεδεύσουν , κατέβηκε μέσω της Μεκουνίδας και Βρύσεως στον

Άγιο Βλάση περνώντας πάνω από την γέφυρα στους Βαρδιάνους κοντά

στο Χαρτζάνι και τρία τέταρτα μακριά από το Φρούριο.

Στις 10 Μαίου περίπου στρατοπέδευσε δίπλα σε παρακείμενα ερείπια

ναού και σε ψηλούς βράχους. Έκαναν επίσης οχυρώματα και καλύβες

από κλαδιά, μιας και οι επαναστατημένοι Έλληνες, δεν είχαν σκηνές

όπως και άλλα αναγκαία στην διάρκεια του αγώνα.

Αφού τακτοποίησε τα πάντα μέχρι το πρωί, κατέλαβε με αποσπάσματα

τις υψηλές θέσεις γύρω από το Φρούριο, όπως τους λόφους

Ακανθωνίας η Αγίου Νικολάου, Αγίας Μαρίνας και Μεκουνίδας. Ο δε,

Καζάνης και Βαλτινός, κατέλαβαν την θέση Λοίτρα που βρίσκεται

ανατολικά του κάστρου και είναι ψηλή και βραχώδης. Μέχρι και

σήμερα, μπορεί κάποιος να δει τα οχυρώματα. Με αυτόν τον τρόπο

όλη την νύχτα και με άγνοια των Τούρκων, ετοιμάστηκαν για την

πολιορκία.

Το πρωί ξεκίνησαν οι Έλληνες με τυμπανοκρουσίες και σαλπίσματα να

καταλαμβάνουν κοντινές θέσεις στο Κάστρο και οι Τούρκοι ταράχθηκαν

βλέποντας ξαφνικά τον εχθρό να φτάνει μπρος τις πύλες του. Οι δε

Τουρκάλες με φρίκη είδαν τους Έλληνες να πλησιάζουν και άρχισαν να

σκορπούν στάχτη στον αέρα και να ρίχνουν κατάρες. Οι Τούρκοι της

Καρύστου έβριζαν τους Έλληνες ΜΠΑΡΜΠΑΤΣΗ, από το μπάρμπα, ενώ

οι Έλληνες, έβριζαν τους Τούρκος ΜΟΥΡΤΑΡΗ, δηλ Μιξόπιστο και

γνήσιο.

Οι πολιορκημένοι Τούρκοι άρχισαν τους κανιοβολισμούς για να

φοβίσουν τους Έλληνες αλλά πήγαν άδικα γιατί δεν ήταν τόσο κοντά

για να τους φτάσουν. Μάλιστα ο τηλεβολητής στο τείχος του Γραμπιά

Δεμήρ Αλής χρησιμοποιούσε με τόση επιτυχία το τηλεβόλο που έριξε

προς το στρατόπεδο των Ελλήνων και η πρώτη του σφαίρα έπεσε

μπροστά στον Κριεζώτη. Αλλά αυτός απτόητος στεκόταν πάνω σε ένα

βράχο και εθαύμαζε τον τηλεβολητή, όπως μου είπε ο πατέρας μου

Αντώνιος Γουναρόπουλος . Οι δε Έλληνες, αδιαφορούσαν για τις βολές

και όρμησαν προς στο φρούριο και ενίσχυσαν τα φυλάκια γύρω από

αυτό. Στο τέλος γύρισαν στο στρατόπεδο.

Ήταν τόσο στενή η πολιορκία των Τούρκων που δεν μπορούσαν να

κάνουν βήμα έξω από το Φρούριο και χωρίς αποτέλεσμα

πυροβολούσαν από μακριά.

Οι δεν πολιορκητές , θέρισαν και αλώνισαν τον κάμπο για τις ανάγκες

του στρατού. Οι κάτοικοι των χωριών και των οικισμών, αυτομόλησαν

προς το στρατόπεδο και πολεμούσαν με ότι είχε και μπορούσε ο

καθένας. Οι οικογένειες τους ταυτόχρονα, εγκατέλειψαν τα σπίτια τους

και πήγαν στα χωριά Κατσαρώνι, Φρύγανι και Μελισσώνα. Τότε ήταν

που ο διοικητής Ομέρ διέταξε τον όμηρο Χατζή Κωσταντίνο, να στείλει

τους γιούς του να κατασκοπεύσουν τους Έλληνες στο στρατόπεδο τους .

Από ανάγκη αυτός έστειλε τον γιο του Πολυχρόνη ο οποίος δεν γύρισε

και έμεινε να πολεμήσει με τους Έλληνες, όπως και έκανε πολλές

φορές.

Οι Χριστιανοί μπήκαν σκοποί στις θέσεις γύρω από το κάστρο όπως

Βίγλα, Άγιο Αντώνιο, και πιο μακριά προς τον Μπούρο και το λιμάνι

στην Γεραιστό, δηλ, το Καστρί. Είχαν σαν καθήκον να ανάψουν πυρσούς

την νύχτα σαν ένδειξη ότι επαγρυπνούν στις σκοπιές.

Σε αυτή την εκστρατεία ο Κριεζώτης ζήτησε βοήθεια από την Άνδρο . Ο

Πρόκριτος Δημήτρος Γιαννούλης στο Γαύριο, δημιούργησε σώμα με

μισθοφόρους από 70 Γαυριώτας και με σημαιοφόρο τον Πέτρο Ιωάννου

Λουκίσαν από το χωριό Βίταλο, και αξιωματικούς τον Παναγιώτη

Ταράση και τον Φραγκούλη Βαβούση από το Βαρείδιο. Το σώμα πήγε

στην Κάρυστο με το καράβι του Δημητρίου Κοκκίνου από την Άνδρο,

μόλις τρεις μέρες από την στρατοπέδευση του Κριεζώτη.

Αφού αποβιβάστηκαν στο νησάκι της Άγιας Πελαγίτισσας πέρασαν

στην στεριά και οχυρώθηκαν μέσα σε ένα βουστάσιο στην θέση

Λαλαρώνια και περίπου μια ώρα και ένα τέταρτο μακριά του

στρατοπέδου.. Οι δε Τούρκοι όταν είδαν τους Ανδρείους να είναι μόνοι

τους έκαναν επίθεση εναντίον τους και τους έτρεψαν σε φυγή

παίρνοντας τους όλον τον εξοπλισμό. Οι δε, Ανδρείοι, πήγαν στον

Κριεζώτη αφού κατάφεραν να αντιμετωπίσουν τους Τούρκους. Αξίζει να

αναφερθεί εδώ ότι από το νησί της Άνδρου, μόνο όσοι ήταν από την

Γαύρο έκαναν εκστρατεία στην Εύβοια κατά την επανάσταση και ότι

τώρα ακολουθεί τον Κριεζώτη ο ανδρείος αξιωματικός Γεώργιος

Φούντας από τον χωριό Μένιδαις της Άνδρου.

Η πολιορκία προχωρούσε καλά αλλά δυστυχώς, συνέβη στον στρατό,

ότι είχε συμβεί και στο Άρμενο και αυτό δεν είναι άλλο, παρά ενέργειες

εναντίον του αρχηγού, δηλ του Κριεζώτη.

Η δε Επαρχιακή Εφορία ήρθε μέσω Στύρων στο Μαρμάρι μιας και ήταν

πιο εύκολο από εκεί να δώσει ότι χρειάζεται το στράτευμα και ο

στολίσκος παρέπλεε μεταξύ Μαρμαρίου και Καρύστου για να ενισχύσει

την πολιορκία.

Ο δε πρόεδρος της Εφορίας , που κρατούσε και την σφραγίδα,

Κωσταντίνος Αστέρης, μαζί με τον αδελφό του Σταμάτη πλαστογραφεί

επιστολή ότι δήθεν έγινε με την σύμφωνη γνώμη όλων των μελών της

Εφορίας, την οποία την σφράγισε και την έστειλε στην Κυβέρνηση

ζητώντας να αλλάξουν τον αρχηγό της εκστρατείας και να ορίσουν τον

Βάσον αντί του Κριεζώτη. Αυτήν την πλαστογραφία είναι σίγουρο ότι

την έκανε μόνος του γιατί στο έγγραφο υπάρχει η σφραγίδα και η

υπογραφή, «Οι έφοροι Καρύστου» . Αλλά, ο Γεώργιος Κονιστριάτης

βουλευτής της επαρχίας, μόλις το έμαθε κατέδειξε την πλαστογραφία

στην Κυβέρνηση και διέλυσε την σκευωρία. Ταυτόχρονα έγραψε

πικρότατη επιστολή προς τους Εφόρους.

Όταν έμαθε τις δολοπλοκίες και τις σκευωρίες ο Κριεζώτης τους

προσκάλεσε στο Μαρμάρι και μακριά από το στρατόπεδο σε ένα

μπακακοχώραφο, τους μάλωσε πολύ. Οι έφοροι αρνήθηκαν ότι είχαν

γνώση της επιστολής αλλά ο Νικόλαος Γεωργίου από την Κύμη και ο

Αναστάσιος από τα Κριεζά, αλλά διωρίσθηκαν με σύμφωνο ανακριτές

μιας και είχαν ανακαλύψει την σκευωρία. Ο Κριεζώτης όμως δεν

κράτησε κακία και συμβούλευσε όλους να έχουν αγάπη και ομόνοια για

χάρη της Πατρίδας .

Από την άλλη μεριά τώρα, ο Ομέρ επειδή είχε προνοήσει την

πολιορκία, έγκαιρα πήρε τα μέτρα του για να υπερασπιστεί το Φρούριο.

Βρήκε πρόθυμους συνεργούς τους Φραγκοσύριους αδελφούς Σαλάχα

Αντώνιο και Φραγκίσκο οι οποίοι βοηθούσαν τους Τούρκους της

Καρύστου κατά την περίοδο του αγώνα. Αυτό το μαρτυρά και ο

Τρικούπης ο οποίος γράφει, «Εφάνη κατά την περίσταση ταύτη υπό την

μορφήν του Δόγματος (Δυτικού) όλη η ασχημοσύνη του φανατισμού,

προτιμήσαντος την ημισέλινον του σταυρού και την δουλείαν της

Ελευθερίας». Μάταια ο ιστοριογράφος της Σύρου δικηγόρος Τιμολέων

Αμπελάς προσπαθεί να αθωώσει αυτούς τους προδότες (σελ 482) οι

οποίοι πράγματι ήταν διώκτες του Ελληνισμού και οι Τούρκοι της

Καρύστου μαρτυρούν τα έργα τους .

Ο Ομέρ λοιπόν στέλνει τρεις Τούρκους προς τους Σαλάχας, οι οποίοι

τους έστειλαν στην Χίο όπου ήταν ο Τουρκικός στόλος υπό τον

αρχιναύαρχο Χορσέφ Πασά ο οποίος πήγε στην Χίο από την Πάτρα. Οι

δε Καρύστιοι Τούρκοι αφού παρέδωσαν τις επιστολές ,τόνισαν και δια

ζώσης την ανάγκη της βοήθειας που έπρεπε να σταλεί. Οι Σαλάχαι

έστειλαν με πλοίο τον Κοσμέτο Κεφαλλήνα να πληροφορήσουν τον

Ομέρ για την βοήθεια που θα πήγαινε . Ο Ομέρ αναζωπύρωσε την

ελπίδα για σωτηρία τους μιας και ήταν έτοιμος να παραδώσει το

Κάστρο εξ αιτίας της πείνας .

Όμως, ένα Καρυστινός που έμενε στην Σύρο έμαθε τον σκοπό της

επίσκεψης των τριών Τούρκων και αφού πήγε στην Κάρυστο για να

παραλάβει την οικογένεια του, ενημέρωσε τον Κριεζώτη ο οποίος ήταν

τότε στο Άρμενο για το τι είχε μάθει. Ο Κριεζώτης τον διέταξε να μην πει

τίποτα πουθενά με την ποινή του θανάτου!

Αφού έμαθε αυτά τα νέα ο Κριεζώτης, έστειλε δυο Καρυστινούς

ναυτικούς στην Όχη να παρατηρήσουν τις κινήσεις του Τουρκικού

στόλου και με την χρήση τηλεσκοπίου, δηλ με κιάλια, είδαν τον στόλο

στον Καφηρέα και αμέσως ειδοποίησαν τον αρχηγό και αυτός με την

σειρά του ενημέρωσε με άκρα μυστικότητα τους εφόρους.

Όμως και οι Τούρκοι έμαθαν τα νέα για τον στόλο γιατί μια γυναίκα

από τον Πλατανιστό με το όνομα Βάρσα σύζυγος του Μιχαήλ Σπανού το

άκουσε ,πήγε στην Κάρυστο και το ανάγγειλε στον Ομέρ. Με το που

φάνηκε ο στόλος στον κόλπο της Καρύστου , ο Ομέρ μαζί με τους

επίσημους Αχμέτ Εφέντη και Ισμαήλ Εφέντη, πήγε στην νησίδα

Γεραιστός. Εκεί περιέγραψε στον Χορσέφ την πολύ άσχημη θέση του

φρουρίου ζητώντας βοήθεια και τρόφιμα. Ο Χορσέφ πείστηκε και

πλησίασε την Κάρυστο με 103 η 124 πλοία πολεμικά και φορτηγά, και

προμηθεύει τους Τούρκους με τρεις χιλιάδες κιλά σιτάρι και πολύ

δίπυρο. Την δε 25 Μαίου αποβιβάζει στο λιμάνι, όχι 10 χιλιάδες κατά

μερικούς, αλλά τέσσερις χιλιάδες περίπου Γενίτσαρους Ασιανούς και

μερικούς από την Κρήτη με 500 ιππείς, σύμφωνα με αξιόπιστες

μαρτυρίες Καρυστινών Τούρκων.

Οι πολιορκούμενοι όπως ήταν φυσικό αναθάρρησαν από την βοήθεια

και άρχισαν να πυροβολούν από την χαρά τους κατά του Ελληνικού

στρατοπέδου, όπου δυστυχώς μια σφαίρα πέτυχε τον ικανό υπαρχηγό

Νικόλαο Καρυστινό κάτοικο Κύμης καταγόμενος από το Φρύγανι

Καρύστου , και του έκοψε τους μηρούς.

Αυτό στην αρχή φόβισε τους Έλληνες γιατί λόγω της συνωνυμίας

νόμιζαν ότι ήταν ο αρχηγός που πληγώθηκε . Οι δε βάρβαροι που

αποβιβάστηκαν ήταν ακάθεκτοι και με μεγάλη αγριότητα στο δρόμο για

το Κάστρο λεηλάτησαν τα σπίτια των Χριστιανών. Μετά, με την βοήθεια

σκύλων γύριζαν στα βουνά και στα χωριά και ανακάλυπταν όσους είχαν

κρυφτεί στα δάση και ακόμα και ανάμεσα στους βάτους. Με αυτόν τον

τρόπο συνέλαβαν, άνδρες, γυναίκες και παιδιά, και τους πήγαν σαν τα

ζώα στο Φρούριο και τους κτυπούσαν χωρίς λόγο. Ακόμα και ο Ομέρ

δεν μπόρεσε να ηρεμήσει την ορμή των ανθρωπόμορφων θηρίων . Για

αυτό και έκρυψε πολλούς Χριστιανούς στον Γυναικωνίτη και μετά λίγες

μέρες μπόρεσαν να φύγουν μυστικά από το κάστρο.

Τότε εκτός των άλλων δεινών, υπήρχε επιδημία Πανώλης . Πάνω από

δυο χιλιάδες άνθρωποι, Χριστιανοί και Τούρκοι, είχαν πεθάνει από την

φοβερή αυτή αρρώστια. Οι βάρβαροι αυτοί από την Ασία, σαν άλλοτε

οι Πέρσες του Δάτιδος, πέρασαν από όλη την επαρχία και έσχιζαν τις

κοιλιές των γυναικών και τους έπαιρναν τα μωρά, τις βίαζαν και τις

ανάγκαζαν να χορεύουν μαζί τους μπροστά στα μάτια των συζύγων

τους. Δεν υπάρχει αγριότητα που δεν διέπραξαν αυτοί οι Ασιανοί και

ήταν τόση μεγάλη η κτηνωδία τους που ακόμα και οι Τούρκοι

Καρυστινοί φοβήθηκαν και βοήθησαν πολλούς Χριστιανούς να σωθούν

από την μανία τους. Ακόμα και ο Ομέρ για να σώσει όσους μπορούσε,

έστειλε τον Μεσοχωρίτη ιερέα Ιωάννη στα χωριά Φρύγανι, Στουπαίους,

Στύρα και λοιπά χωριά της επαρχίας , σαν άλλος Στέντωρ με μεγάλες

κραυγές να προαγγείλει την διάβαση των βαρβάρων για να προλάβουν

να σωθούν αν γίνεται.

Εκστρατεία κατά Καρύστου τον Φεβρουάριο του 1822 με αρχηγό τον

Οδυσσέα Ανδρούτσο.

Ο στρατηγός Οδυσσέας, ήρθε στην επαρχία Καρυστίας κατά τα μέσα

του Γενάρη 1822 με 300 άνδρες . Η φήμη του ήταν μεγάλη και έτσι, όλοι

αναθάρρησαν ενώ ταυτόχρονα υπήρχε μεγάλος ενθουσιασμός

ανάμεσα τους όταν συγκεντρώθηκαν όλοι μαζί , λαός και πρόκριτοι, στο

στρατόπεδο στο Αλιβέρι, όπου και αποφασίστηκε η εκστρατεία κατά

της Καρύστου.

Οι κάτοικοι ανέθεσαν όλες τους τις ελπίδες για λευτεριά στον Οδυσσέα

και για αυτόν τον λόγο που έδιναν ότι είχαν για τις ανάγκες του

πολέμου. Πρόβατα και άλλα ζώα για τροφή, χρήματα για τους μισθούς

και ακόμα κοσμήματα χρυσά και αργυρά όπως δακτυλίδια σκουλαρίκια

και κολιέ , οι γυναίκες τα πρόσφεραν στον αγώνα.

Ήρθαν και άλλοι στρατιώτες και μαζεύτηκαν 1500 περίπου άνδρες υπό

τους αρχηγούς Κυριακούλη, Κριεζώτη , Λεπενιώτη , Τομαρά ,Βάσο και

τον επικεφαλής όλων, τον Οδυσσέα Ανδρούτσο.

Στα τέλη του Γενάτη ο Οδυσσέας παρέλαβε τον στρατό και κατέβηκε να

σταθμεύσει στα Στύρα. Ταυτόχρονα έφτασαν και οι έφοροι της

επαρχίας όπως και ο επίσκοπος Νεόφυτος. Όλοι μαζί φρόντισαν το

στράτευμα στις ανάγκες της τροφής και των πολεμοφοδίων. Οι δε

Στυρείς αν και δεν είχαν επαναστατήσει άλλη φορά εξ αιτίας της

στάθμευσης εκεί διαρκούς σώματος Τούρκων στρατιωτών, τώρα

συμμετείχαν στον αγώνα για να ελευθερωθούν.

Άλλοι πρόκριτοι έστειλαν τις οικογένειες τους απέναντι στον

Μαραθώνα και άλλοι κατατάχτηκαν στον στρατό, όλοι όμως

ασπάστηκαν τον αγώνα σαν στρατιώτες τολμηροί και φιλελεύθεροι. Ο

δε Οδυσσέας, θέλοντας από την μια να δοκιμάσει την

αποφασιστικότητα του κόσμου και από την άλλη να τους τονώσει

ακόμα περισσότερο το αγωνιστικό τους πνεύμα, έστειλε επιστολή στον

Μελισσώνα και προσκάλεσε τους κατοίκους να πάνε στα Στύρα και να

μιλήσουν μαζί του. Οι Μελισσωνίτες όμως, από τον φόβο τους ούτε στα

Στύρα πήγαν, αλλά έστειλαν και την επιστολή στον Ομέρ για να

δηλώσουν την αφοσίωση τους.

Μετά από αυτό, ο Οδυσσέας με τον στρατό, οδηγήθηκε προς την

Κάρυστο και σταθμεύει τρεις ώρες μακριά. Και ο ίδιος ο Οδυσσέας πήγε

μαζί με τον υπαρχηγό του Γεωργίου Λεπενιώτου στον Μελισσώνα, ο δε

Κυριακούλης με στρατιώτες Μανιάτες πάει στο Χεροδύναμο, ενώ ο

Κριεζώτης και ο Βάσος με άλλους στρατιώτες Ευβοείς στρατοπέδευσαν

στα χωριά Πεζάνους και Φρύγανι.

Όλοι έμειναν σε σπίτια κατοίκων οι οποίοι τους περιποιήθηκαν και με

προθυμία τους παρείχαν ότι χρειαζόντουσαν. Μερικοί όμως,

μικρόψυχοι, κρύφτηκαν στα δάση για να μην ενοχοποιηθούν για

αποστασία.

Με την άφιξη του στρατού ξεκίνησε και ο βαρύς χειμώνας. Χιόνια

κάλυψαν τον τόπο και το Διακόφτιον έγινε αδιάβατο για αυτόν τον λόγο

η εφορία που είχε μείνει στα Στύρα, έστελνε στο στρατό τα

χρειαζούμενα δια θαλάσσης από το Μαρμάρι.

Οι Τούρκοι που ήταν κλεισμένοι στο Κάστρο, όταν έμαθαν την

προέλαση των Ελλήνων φοβήθηκαν και έστειλαν μέσα από το

Λυκόρεμα Χριστιανό από το Φρύγανι, ο οποίος τον διαβεβαίωσε για

τον στρατό του Οδυσσέα.

Ο Οδυσσέας τότε έστειλε επιστολή από τον Μελισσώνα με κάποιον

χωρικό και του πρότεινε να παραδώσει το φρούριο. Ο Ομέρ το

αρνήθηκε και μάλιστα του πρότεινε να κάνουν κλεφτοπόλεμο. Ο

Οδυσσέας του απάντησε και τον έβρισε αλλά ο Ομέρ δεν το συνέχισε.

Οι κάτοικοι των χωριών σκεφτόντουσαν τι να κάνουν. Από την μια

ήθελαν να πετύχει η επανάσταση και να ελευθερωθούν αλλά από την

άλλη σκεφτόντουσαν τι θα γινόταν σε περίπτωση αποτυχίας και την

αναχώρηση του στρατού. Πιο τολμηροί φάνηκαν οι κάτοικοι της

Λάλλας διότι δυο φορές κάλεσαν από τον Μελισσώνα τον στρατηγό να

κατέβει γρήγορα στην Κάρυστο.

Σύμφωνα με την μαρτυρία του αυτόπτη μάρτυρα Βαρλαάμ, ο Οδυσσέας

για στρατηγικούς λόγους έστειλε στην Λάλλα τον Κριεζώτη, τον

Κυριακούλη τον Βάσο και μαζί τους έστειλε τον Βούρλαρη. Όταν αυτοί

κατέβηκαν στην Λάλλα, οι κάτοικοι τους φιλοξένησαν στα σπίτια τους.

Έστειλε δε τον Λεπενιώτη και τον Τομαρά προς τα Πλακωτά, έτσι ώστε

όταν δουν τους Τούρκους να βγαίνουν εναντίον τους προς την Λάλλα,

αυτοί να πλησιάσουν προς το φρούριο και τότε όλοι μαζί να ορμήσουν

και να τους αποκόψουν έτσι ώστε να μην μπορούν να ξαναγυρίσουν

στο Κάστρο.

Οι Τούρκοι όταν είδαν ότι οι Έλληνες ήταν τόσο κοντά, βγήκαν μέχρι το

μοναστήρι των Ταξιαρχών στα Καλύβια, οι δε Έλληνες βγήκαν από τα

σπίτια και τους κυνήγησαν μέχρι την Μεκουνίδα. Με αυτόν τον τρόπο

οι Τούρκοι αποκλείσθηκαν στην Μεκουνίδα, οι δε Έλληνες επέστρεψαν

στην Λάλλα γιατί δεν μπορούσαν να αντιμετωπίσουν τα τηλεβολήματα

από το Φρούριο.

Ο δε Οδυσσέας ήταν στο Χεροδύναμο όταν έγιναν όλα αυτά, και μέσα

από τα Πλακωτά πάει στην θέση Καγιαλή, βόρεια και απέναντι από το

Φρούριο και κόβει το νερό από το Υδραγωγείο. Αφού στάθηκε λίγο εκεί

και κατασκόπευσε , επέστρεψε προς τα πάνω μέσω της ίδιας

διαδρομής.

Οι δε αποκλεισμένοι στην Μεκουνίδα Τούρκοι, όταν είδαν τον

Οδυσσέα,νόμιζαν ότι είχε δειλιάσει και βγήκαν από κάποιον Βέικο

πρώτο πρώτο και μέχρι της Καμάρες με την συνοδεία παιδιών , αλλά

ακόμα πιο πάνω, τον ακολούθησαν μέχρι την θέση Καγιαλή.

Τότε ο Οδυσσέας διατάζει πυρ εναντίον τους και εκείνοι δείλιασαν και

έτρεξαν προς το φρούριο όπου και βρήκαν και καταφύγιο.

Οι δε Έλληνες, με μεγάλη δυσκολία λόγω της ολισθηρότητας λόγω

χιονόπτωσης ,πήγαν στον Μελισσώνα όπου ανέγειραν οχυρώματα για

να μην περάσουν οι εχθροί.

Κατά άλλη μια πηγή , ο Οδυσσέας και οι άλλοι αρχηγοί, επέστρεψαν

μέσα στην ημέρα κατέβηκαν από τον Μελισσώνα και προς το βραδάκι

γύρισαν ,αλλά οι άλλοι, κατέβηκαν στην Λάλα πιο πριν από τον

Οδυσσέα μερικές ώρες, και επειδή δεν φάνηκε κανείς στα Πλακωτά,

όσοι ήταν στην Λάλα ανέβηκαν στην Μεκουνίδα και μετά έφυγαν μαζί

με τον στρατηγό μέσω των Πλακωτών.

Μετά την επιστροφή του ο Οδυσσέας έμεινε στην Μελισσώνα πέντε

μέρες, και στο σύνολο της εκστρατείας, 17. Ένα πρωί, κατέβηκε στον

Αλλόκαμπο χωρίς να αφήσει όμως πίσω τους ασθενείς και μέσω της

δημόσιας οδού έφτασε στα Στύρα.

Πριν να φύγει από τον Μελισσώνα, εμπιστεύτηκε μόνο στους

πρόκριτους ότι το κάνει με την δική του θέληση χωρίς να τους δώσει

όμως και κάποια άλλη εξήγηση. Επίσης μιλούσε με σύνεση και πατρική

στοργή στους κατοίκους. Αυτό φαίνεται και από ένα χαρακτηριστικό

στιγμιότυπο όταν έπρεπε να τιμωρήσει έναν τουρκόφωνο. Ο Οδυσσέας

όμως είπε « Δεν ήρθα να καταλύσω αλλά να να σώσω». Και έτσι

μιλούσε με σεβασμό προς όλους και οι στρατιώτες είχαν ευταξία και

σεβασμό.

Και ο μεν Οδυσσέας μέσω των Στύρων πέρασε απέναντι στον

Μαραθώνα με 50 στρατιώτες , ο δε Κυριακούλης αφού παρέλαβα τον

Νεόφυτο ο οποίος ήταν πολύ στενοχωρημένος και θυμωμένος για το

ανώφελο της εκστρατείας από την μια και από την άλλη γιατί οι

μισθοφόροι από την Λακωνία και από αλλού, των πίεζαν για τους

μισθούς τους , πήγε στην Αίγινα, ενώ ο Νεόφυτος πήγε στην Κόρινθο

όπου βρήκε τον Υψηλάντη. Ο Υψηλάντης αφού ενημερώθηκε για το

πρόβλημα των μισθοφόρων τακτοποίησε τις οφειλές τους Νεόφυτου.

Οι αρχηγοί Κριεζώτης και Βάσσος , δεν έφυγαν από την Εύβοια αλλά

ετοιμαζόντουσαν στο Κοτύλαιο Όρος.

ΠΟΛΙΟΡΚΙΑ ΚΑΡΥΣΤΟΥ ΤΟΝ ΜΑΙΟ 1823 – ΑΡΧΗΓΟΣ ΚΡΙΕΖΩΤΗΣ